کاخ مرمر - رامسر
کاخ مرمر یکی از زیباترین جاذبه‌های تاریخی ایران است و از جاهای دیدنی رامسر، عروس شهرهای شمال ایران به شمار می‌آید. این کاخ با قدمتی از دوره پهلوی اول در باغی وسیع و سرسبز واقع شده و دارای مجموعه‌ای متنوع از موزه‌ها نظیر موزه حمام قدیم، موزه اسناد، کاخ شاه، موزه مردم‌شناسی رامسر و موزه بین‌المللی عاج ایران است. کاخ مرمر که در حال حاضر به‌عنوان موزه کاربری دارد، در سال ۱۳۹۰ لقب پربازدیدترین موزه ایران را به خود اختصاص داد. این کاخ موزه با طراحی بی‌نظیر و شکوهی حیرت‌انگیز، مکانی فوق‌العاده برای عکاسی است
تاریخچه کاخ مرمر رامسر
کاخ مرمر رامسر به دستور رضاشاه در سال‌های ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۶ به‌عنوان استراحتگاهی برای خاندان سلطنتی بر روی تپه‌ای مشرف به دریا و جنگل‌های زیبای رامسر احداث شد. دلیل نامگذاری این کاخ، استفاده از سنگ مرمر در این بنا و ساخت چهار ستون مرمری و دو ببر مرمری در ایوان ورودی کاخ بوده است. رضاخان تنها چهار سال از کاخ مرمر استفاده کرد و این کاخ پس از وی، به پسرش، محمدرضا شاه پهلوی رسید؛ آن‌ها تا زمان انقلاب در سال ۱۳۵۷ از کاخ مرمر به‌عنوان اقامتگاه موقت و چند روزه استفاده می‌کردند.
یکی از افرادی که در طول آن سال‌ها در کاخ مرمر اقامت داشت، ارنست پرون، همکلاسی محمدرضا شاه در سوئیس بود؛ وی در زمان اقامتش در این کاخ تجربیات خود را در زمینه باغداری برای بهبود و گسترش آن در اختیار معماران قرار داد. اجرای سیستم برق کاخ مرمر نیز بر عهده شرکت اشکودای چکسلواکی بود که به‌علت نبود برق در رامسر از موتور برق برای روشنایی استفاده شد.
پس از انقلاب ۱۳۵۷، کاخ مرمر در اختیار بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی قرار گرفت. درب‌های این کاخ در سال ۱۳۵۸ تنها به‌مدت ۴۵ روز به‌روی عموم باز شد و پس از آن تاریخ به‌دلیل مسائل امنیتی تا ۲۱ سال، هیچ کس اجازه ورود به کاخ مرمر را نداشت. در آن سال‌ها وسایل و اقلام داخل کاخ برای نگهداری و محافظت به تهران منتقل شدند. بر اساس اسناد موجود در کاخ مرمر، تصمیمات مهمی در این مکان گرفته شده است که از میان آن‌ها می‌توان نخست وزیری جمشید آموزگار را نام برد.
در اواخر سال ۱۳۷۷ پرونده ثبت ملی کاخ رامسر آماده شد و «باغ رامسر و مستحدثات واقع در آن» در اردیبهشت ماه سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این بنا سپس برای یک سال مورد مرمت قرار گرفت و درب‌های آن در نهایت در سوم اسفند ۱۳۷۹ به روی عموم باز شد. از آن تاریخ به بعد، علاقه‌مندان می‌توانند به کاخ مرمر رامسر بروند و از آثار آن دیدن کنند. جالب است بدانید که در این کاخ، پژوهشگران روی آثار متنوع مربوط به حوزه حاشیه دریای خزر تحقیقات انجام می‌دهند؛ به همین دلیل، این کاخ موزه را با نام «موزه تماشاگه خزر» نیز می‌شناسند.
کاخ موزه رامسر
کاخ مرمر یا کاخ موزه رامسر یا مرمر با زیربنای حدود ۶۰۰ مترمربع توسط معماری به نام مهندس هوانس اونیک قریبیان ساخته شده است؛ البته در روند احداث این کاخ، معماران ایرانی و آلمانی نیز بر پروژه نظارت داشتند. کف کرسی بنای کاخ مرمر، دو متر ارتفاع دارد و بخش زیرین آن، یک طبقه زیرزمین است که افراد اجازه بازدید از آن را ندارند. طبق گفتههای مسئولان گردشگری، سقف زیرزمین برای جلوگیری از خسارات زلزله تیرگذاری و بتون شده است.
پس از عبور از حوض آبی رنگ و بالا رفتن از ۱۱ پله، ورودی اصلی کاخ از شمال را خواهید دید. در نمای این کاخ از سنگ مرمر سفید رگه‌دار اونیک مشهد با ۳۰ سانتی‌متر قطر استفاده شده است. ایوان کاخ موزه رامسر از سنگ مرمر یک‌پارچه ساخته شده است. در همان لحظه اول، چهار ستون حجاری شده از سنگ مرمر به‌شکل سر‌ستون‌های هلنی با طرح گل نیلوفر آبی، شما را از ابهت ایوان و ورودی بنا متحیر خواهند کرد؛ ستون‌هایی با ۱۰ متر ارتفاع که تاج و پایه آن‌ها نیز با هنر حجاری (نشانه‌هایی از حجاری یونانی) تزیین شده است. بدنه ستون‌های ورودی کاخ مرمر به‌شکل هشت قوس نیم دایره است.
نوع دوم سنگ‌های استفاده شده در کاخ مرمر رامسر سنگ مرمر سفید با رگه‌های سرخ است که بیشتر در کف و برخی نقاط خاص کاخ استفاده شده است؛ سنگی که در ساخت کاخ های سلطنتی تهران، حرم امام رضا و حرم امام حسین نیز به کار رفته و مانند سنگ مرمر شیری رنگ این کاخ، از مشهد به اینجا آورده شده است.
مرمر‌های کاخ مرمر با دست، قلم و چکش فرم گرفته‌اند؛ البته آرشیو اسناد وزارت خارجه ایران نشان می‌دهند دستگاه‌های مرمر تراش در سال ۱۳۱۴ از ایتالیا وارد ایران شدند و افرادی نیز برای آموزش کار با آن‌ها به ایتالیا رفتند. پس به احتمال زیاد حجارهای کاخ مرمر رامسر ایرانی بوده‌اند.
یک هال، تالار مرکزی و دو اتاق بزرگ در دو طرف بنا، بخش‌های اصلی کاخ مرمر هستند که در جهت شرقی - غربی قرار دارند. پلان عمارت کاخ موزه رامسر، مستطیل شکل است و درب اتاق‌ها به تالار مرکزی باز می‌شوند. در بیشتر بخش‌های داخلی کاخ مرمر، گچ‌بری‌های ظریف و زیبا با طرح‌ها و رنگ‌های متنوع به چشم می‌خورند؛ گچ‌بری‌هایی که در کنار تقارن سالن‌ها، زیبایی طراحی داخلی این بنا را به رخ بیننده می‌کشند.
در سقف ایوان، هال، اتاق های اصلی اطراف هال و فاصله بین دیوارها و سقف، گچ‌بری‌های خلاقانه و زیبایی با نقش‌هایی از حیوانات و گیاهان و انسان دیده می‌شود. بد نیست بدانید از آنجا که چهره انسان در گچ‌بری‌های اصیل ایرانی وجود ندارد، گفته می‌شود که گچبر کاخ مرمر ایرانی نبوده است. در اطراف شومینه‌های هال و اتاق‌های کاخ مرمر نیز گچ‌بری‌هایی با طرح گل و گیاه به چشم می‌خورند.
کف اتاق‌های کاخ مرمر پوشیده از تخته و پارکت است و درب و پنجره‌ها نیز چوبی هستند. وجود اشکال هندسی در طراحی و اجرای کف پوش‌های چوبی بنا و منبت‌کاری‌های هنرمندانه درها و پنجره‌ها از دیگر جذابیت‌هایی هستند که در کاخ مرمر، توجه بیننده را به خود جلب می‌کنند. روشن‌ترین پارکت کاخ مرمر از سرو آزاد کانادایی و پارکت تیره با رگه‌های طوسی از چوب گردو و پارکت‌های قهوه‌ای تیره از چوب ملچ و فوفول (بهترین چوب هندوستان و ایتالیا) ساخته شده است.
در قسمت وسط کف سالن اصلی و اتاق خواب علاوه بر چوب‌های ذکر شده از چوب نراد روسی نیز استفاده شده که احتمالا برای پهن کردن فرش بوده است. در آن سال‌ها چنین پارکت‌هایی تنها در ایتالیا و آلمان ساخته می‌شدند؛ اما بر اساس گفتههای شفاهی، پارکت‌های کاخ مرمر کار استاد محمد علی یادگاری اهل گلپایگان بوده است. برخی نیز بر این باورند که پارکت‌ها به دست استادکاران ایرانی و بادکوبه روس‌ها کار شده است. در سالن پذیرایی فرشی پشمی به مساحت ۸۲ متر به چشم می‌خورد که اثری از هنرمندان کرمانی با زمینه سورمه‌ای و گل و بوته و تزیین ترنج و بزرگ‌ترین فرش مجموعه کاخ مرمر رامسر است.
ورودی دیگر کاخ مرمر در ضلع جنوبی بنا قرار دارد. در دو سمت پله‌های این ورودی، دو مجسمه ببر مازندران نشسته از جنس سنگ مرمر تربت حیدریه را خواهید دید که اثری از استاد رحیم زاده ارژنگی هستند. این مجسمه ها در سال ۱۳۱۶ تراشیده شده‌اند و استاد حسن لرزاده آن‌ها را در این بنا نصب کرده است. در مورد این مجسمه ها گفته می‌شود که روزی که رضا شاه برای استراحت به کاخ آمده بود، نگهبانان به وی گزارش دادند که دو ببر مازندران در جنگل‌های نزدیک کاخ دیده شده‌اند؛ پس از این گزارش، رضا شاه دستور می‌دهد دو مجسمه ببر مازندرانی را روبه‌روی کاخ رامسر نصب کنند. شاید جالب باشد که بدانید درست هم‌زمان با تبعید رضا شاه از ایران، نسل ببر مازندرانی (بزرگ‌ترین گونه ببر در جهان) منقرض شد.