حمام وکیل - شیراز

حمام وکیل یکی از جاهای دیدنی شیراز به حساب می‌آید که اثری تاریخی متعلق به دوره زندیه است و با شماره ۹۱۷ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد. این حمام که با نمونه‌های بی‌بدیل آهک‌بری و نگارگری چشم‌ها را به خود خیره می‌کند، امروزه به‌ موزه مردم‌شناسی تبدیل شده است و با ورود به آن می‌توانید از آداب و رسوم، نحوه پوشش و فرهنگ مردم کهن شیراز بیشتر بدانید.

در گذشته حمام‌ وکیل صرفا مکانی برای شست‌و‌شوی نبود و برای دورهمی‌ها و مراسم مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ موضوعی که به کمک مجسمه‌های جالب به زیبایی احیا شده است. علاوه بر تماشای مجسمه‌های متعدد با لباس‌های سنتی، از شنیدن آهنگ‌های گوش‌نواز محلی در این حمام لذت خواهید برد.

چه کسی حمام وکیل را ساخت؟

پس از آنکه کریم خان زند به قدرت رسید، شیراز را به‌عنوان پایتخت انتخاب کرد و بناهای متعددی همچون مسجد، بازار، حمام، آب‌انبار، ارگ، دیوانخانه، کاروان‌سرا، ضرابخانه و غیره را در این شهر ساخت.

یکی از آثار به‌جامانده از او، حمام وکیل است که در غرب مسجد وکیل قرار دارد و به‌خاطر نقش‌ونگارها و نقوش تزیینی کم‌نظیرش بین گردشگران شهرت دارد. این حمام که کار ساخت آن در سال ۱۱۸۷ هجری قمری به پایان رسید، با زیر بنای ۸,۶۶۰ متر و مساحت ۱۱ هزار متر مربع، از جمله حمام‌های بزرگ ایران محسوب می‌شود. در حقیقت حمام به‌عنوان مرکز اجتماع نیز استفاده می‌شد و به همین خاطر، ساخت حمامی بزرگ دستاوردی مهم بود.

حمام وکیل به‌شکل مستطیل بنا شده است و نه‌تنها شخص پادشاه، یعنی کریم‌خان‌زند دستور ساخت آن را صادر کرد؛ بلکه بر روند کار نیز نظارت داشت و حتی طرح‌های مختلفی برای آن پیشنهاد داد.

تاریخچه حمام وکیل

حمام وکیل شیراز در سال ۱۱۸۷ هجری قمری به دستور کریم خان زند ساخته و مزین به نگاره‌های زیبایی شد. در ادامه، پادشاهان دیگری تغییراتی در آن اعمال کردند تا اینکه ساختمان و تزیینات حمام وکیل در زمان قاجار مورد مرمت قرار گرفت. معماران این دوره با استفاده از ساروج، بخش‌هایی از حمام را پوشاندند و مجددا تزییناتی روی آن انجام دادند.

حمام وکیل تا دوره پهلوی دوم مورد استفاده بود و علاوه بر بخش‌هایی از آن که در قالب حمام نمره خصوصی به کار می‌رفت، رختکن یا سربینه آن به زورخانه تبدیل شده بود. در این دوره، بروز شکاف‌هایی در دیوار و سقف، حمام را به تعطیلی کشاند و اداره‌ باستان‌شناسی در سال ۱۳۵۱ هجری شمسی مرمت آن را در دستور کار خود قرار داد.

کاربری حمام پس از انقلاب اسلامی ایران تغییر کرد و برای مدتی به‌شکل رستوران و سفره‌خانه پذیرای گردشگران بود. با این حال، وجود آسیب‌هایی به آن باعث شد تا کاربری حمام به موزه تغییر کند و بخش‌های مختلف حمام با مجسمه‌هایی از مردم قدیم در حال استحمام و... در معرض دید بازدیدکنندگان قرار بگیرد. حمام وکیل با شماره ۹۱۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.